Jest aktem prawa miejscowego uchwalanym przez radę gminy po stwierdzeniu, że nie narusza on ustaleń Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego (dalej jako „Studium”). Oparty jest na polityce przestrzennej w gminie, wskazanej w wydanym Studium, z którym musi być zgodny. Nadrzędnym celem MPZP jest określenie przeznaczenia, warunków zagospodarowania i zabudowy terenu oraz rozmieszczenia inwestycji celu publicznego. W odróżnieniu od Studium jest aktem prawa powszechnie obowiązującego i stanowi podstawowy akt rozwoju przestrzennego w gminie. Na jego podstawie podmioty prawa cywilnego mogą wystąpić z wnioskiem o wydanie pozwolenia na budowę inwestycji, której realizacja musi być zgodna z rozwiązaniami zawartymi w planie.
Procedurę uchwalenia i sporządzenia MPZP określa ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2022 poz. 503 ze zm., dalej „ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”). Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, pierwszym etapem w procedurze sporządzania MPZP jest wydanie uchwały przez radę gminy o przystąpieniu do jej sporządzania. Załącznikiem dołączonym do uchwały jest zawsze grafika przedstawiająca granice przestrzenne planu, który ma zostać sporządzony. Następnie, wójt, burmistrz albo prezydent miasta sporządza projekt MPZP, zawierający część tekstową i graficzną. Projekt musi być zgodny z uchwalonym Studium, ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz z przepisami odrębnymi.
Koniecznym elementem w procedurze uchwalania MPZP jest poddanie projektu MPZP opiniom i uzgodnieniom z organami wskazanymi w art. 17 pkt 6 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Stanowi o tym art. 24 wskazanej ustawy.
Uzgodniony projekt MPZP zostaje publicznie wyłożony na okres co najmniej 21 dni. W terminie nie krótszym niż 14 dni od zakończenia okresu, na który MPZP został wyłożony, można wnosić uwagi. Wójt, Burmistrz albo Prezydent Miasta decyduje o tym, które uwagi zostaną uwzględnione w całości, w części, a które nie zasługują na uwzględnienie.
MPZP uchwala rada gminy po stwierdzeniu, że nie narusza on ustaleń Studium, rozstrzygając jednocześnie o sposobie rozpatrzenia uwag do projektu planu oraz sposobie realizacji, zapisanych w planie, inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej, które należą do zadań własnych gminy, oraz zasadach ich finansowania, zgodnie z przepisami o finansach publicznych. Część tekstowa planu stanowi treść uchwały, część graficzna oraz wymagane rozstrzygnięcia stanowią załączniki do uchwały.
Wójt, Burmistrz albo Prezydent miasta zobowiązany jest jeszcze do przedstawienia właściwego miejscowo Wojewodzie uchwalonego MPZP wraz z dokumentacją prac planistycznych w celu wydania oceny co do ich zgodności z przepisami prawnymi.